Uyku Yoksunluğu Beyne Nasıl Zarar Verebilir?

Uyku eksikliği sadece kendinizi kötü hissetmenize neden olmakla kalmıyor, araştırmalar bunun beyne zarar verdiğini de gösteriyor. Dahası, uzun süreli uyku kaybı Alzheimer ve diğer nörolojik hastalıklara yakalanma riskini bile artırabilir. Araştırmacılar uyku yoksunluğunun bu zarara nasıl yol açtığını anlamak istiyor. ACS'nin Proteome Araştırma Dergisi'ndeki yeni bir çalışmada, farelerle çalışan bir ekip, uyku yoksunluğuyla seviyesi azalan ve nöron ölümüne yol açan koruyucu bir protein tespit etti.

Araştırmalar, uyku eksikliğinin, beynin öğrenme ve hafızayla ilgili kısmı olan hipokampusta nörolojik hasara yol açtığını gösteriyor. Bu etkiden sorumlu değişiklikleri daha iyi anlamak için bilim insanları, DNA'dan türetilen genetik olarak kodlanmış talimatları içeren proteinlerin ve RNA'nın bolluğundaki değişiklikleri incelemeye başladılar. Bu şekilde, önceki çalışmalar uyku kaybını hasara bağlayan bazı faktörleri belirlemişti; ancak araştırmacılar, daha büyük hayvan popülasyonlarında bilişsel işlevlerde bir rol oynadıklarını genel olarak doğrulamadı. Böylece Fuyi Xu, Jia Mi ve meslektaşları, uyku kaybının beyne nasıl zarar verdiğini daha fazla araştırmak ve bulgularını doğrulamak için yola çıktılar.

Başlangıç olarak araştırmacılar, farelerin basit bir labirentte ne kadar iyi ilerlediğini ve iki gün uykusuz kaldıktan sonra yeni nesneleri tanımayı nasıl öğrendiklerini değerlendirdiler. Daha sonra hayvanların hipokampuslarındaki proteinleri çıkardılar ve bolluğu değişen proteinleri belirlediler. Daha sonra, olasılıkları daha da daraltmak için, bu proteinleri, uyku yoksunluğu yaşamamış ilgili fare türlerinde labirent performansına bağlayan verilere baktılar.

Bu yaklaşım araştırmacıları uykusuz farelerde azalan pleiotropin (PTN) hormonuna yönlendirdi. Ekip, bir RNA analizi yoluyla, PTN kaybının hipokampustaki hücrelerin ölmesine neden olduğu moleküler yolu belirledi. İnsanlardaki genetik çalışmalara baktıklarında PTN'nin Alzheimer ve diğer nörodejeneratif hastalıklarda rol oynadığını buldular. Araştırmacılara göre bu araştırma, uykunun beyin fonksiyonlarını koruduğu yeni bir mekanizmayı ortaya çıkardı. Araştırmacılar ayrıca PTN düzeylerinin uykusuzluktan kaynaklanan bilişsel bozulmanın bir göstergesi olabileceğini de belirtti.