İngiltere’de bir grup insan, hava kirliliğinin beyin üzerindeki etkilerini çözmeye yardımcı olmak için dizel egzozu, temizlik ürünlerini ve yemek pişirme dumanlarını solumaya gönüllü oldu. Araştırma, Manchester Üniversitesi ve Birmingham Üniversitesi'ne bağlı araştırmacıların yanı sıra Manchester Üniversitesi Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) Trust'tan sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından yürütülüyor. Araştırma ekibi özellikle 50 yaşın üzerinde olan ve ailesinde Alzheimer hastalığı veya başka bir tür demans öyküsü olan gönüllüleri işe aldı.

Hava kirliliğine maruz kalma ile demans riski arasında köklü bir bağlantı var; kirliliğin yoğun olduğu bölgelerde, daha az etkilenen bölgelere göre daha yüksek demans oranları görülüyor. Ancak bilim insanları, kirliliğin beyinde nasıl değişikliklere yol açtığını tam olarak anlamıyorlar. Dr. Ian Mudway, “Bu çalışmada yapmaya çalıştığımız şey aslında neden bir bağlantı olduğunu anlamak için deneyler yapmak, hava kirliliğini insan beyni üzerindeki olumsuz etkilere bağlayan, altta yatan biyolojik mekanizmaların neler olduğunu bulmak.” dedi.

MedRxiv ön baskı veritabanında 14 Aralık'ta yayınlanan deneyin kısa açıklamasına göre, çalışma katılımcıları dört kirletici maddeye maruz kalacak: odun dumanı, dizel egzozu, temizlik ürünleri ve pişirme emisyonları. Araştırmada temiz hava da bir karşılaştırma noktası görevi görüyor. BBC News'in bildirdiğine göre şu anda 13 çalışma katılımcısı var. Her gönüllü, birkaç ay boyunca yürütülen ayrı oturumlarda kirletici maddelere teker teker maruz kalacak; çalışma protokolü kirleticilerin tam konsantrasyonlarını belirtmedi. Her maruz kalma oturumu sırasında gönüllü, maddenin içeri akmasına izin veren bir tüpe sahip takılı bir maske aracılığıyla bir saat boyunca kirletici maddeye veya temiz havaya maruz bırakılacak.

Önyargıyı önlemek için, ne gönüllüler ne de veri toplayan araştırmacılar, bir gönüllünün belirli bir oturumda hangi kirletici maddeye maruz kalacağını bilmeyecek. Her maruz kalmadan önce ve sonra katılımcılar spirometri adı verilen bir nefes testini tamamlayıp, test için kan örnekleri verecek ve çeşitli bilişsel testleri tamamlayacaklar. Gönüllülere katıldıkları her oturum için ücret ödeniyor ve deney sırasında herhangi bir yan etki belirtisi, özellikle de nefes darlığı gibi solunum semptomları açısından izleniyorlar.

Çalışmanın amacı, dış ve iç mekan hava kirleticilerinin en tehlikeli bileşenlerinden bazılarını tanımlamak ve bunların beyindeki dejeneratif süreçleri nasıl tetikleyebileceğini belirlemek.

Örneğin kirleticilerin doğrudan beyin üzerinde etkili olması, burundaki sinirler veya kan dolaşımı yoluyla beyin hücrelerine ulaşması mümkündür. Araştırmacılar medRxiv raporlarında alternatif olarak, kirleticilerin vücutta yaygın iltihaplanmayı tetikleyerek dolaylı olarak beyne zarar verebileceğini ve bunun da beyin üzerinde ikincil etkilere yol açabileceğini yazdı.

Kaynak: www.livescience.com