Bir mantar ve alg (ve bazen bir bakteri) içeren karmaşık organizmalar olan likenler, toprak oluşturmak için kayaları parçalarlar. Renk ve biçim bakımından geniş bir yelpazeye sahip olmakla birlikte en sık görülen türleri ağaçların, kayaların ve çorak toprağın yüzeyini kolonize eden beyaz kabuklu çeşitlerdir.

“Liken skleroz” hastalığı da, adını doğada bulunan bu likenlerle olan görüntü benzerliği dolayısıyla alıyor. Genellikle genital dokular üzerinde beyaz kabuklar olarak ortaya çıkıyor ve kişinin yaşamını büyük ölçüde konforsuz hale getiriyor. Az bilinen bir hastalık olduğu için çoğunlukla yanlış teşhise sebep oluyor. Örneğin menopozda olan ve cinsel ilişki sırasında ağrı yaşayan bir kadın, doktoruna danıştığı zaman bunun menopozla alakalı ve normal bir durum olduğuyla ilgili bir cevap alabiliyor.

İlgili bir hastalık olan “liken planus” ise sıklıkla cildi ve ağzın içini etkiliyor; ayrıca tedavisi liken sklerozdan daha zor olacak şekilde genital membranları da etkileyebiliyor.

Liken skleroz herhangi bir cilt yüzeyinde oluşabilse de, çoğunlukla tercih ettiği yerleşim alanı vulva veya daha düşük bir ihtimalle olsa da penis oluyor. Hastalığın ilerlemesiyle cinsel fonksiyonda bozulmalar meydana gelebiliyor.

Hastalıklı bölgedeki irritasyonun yarattığı acıya ek olarak, doğru teşhis konmaması sonucunda reçete edilen krem ve benzeri ilaçlar yoğun bir kaşıntıya neden olarak durumu daha da kötü hale getiriyor.

Öte yandan insanlar vulvayı veya penisi etkileyen hastalıklar hakkında doktorlarına dahi danışmaktan çekindikleri için, bu durum da doğru teşhisin konmasını engelleyen bir faktör olabiliyor. Bu aşamaya gelininceye kadar dokular tamir edilemez şekilde hasar alıyor.

Her iki hastalık da, otoimmün enflamatuar cilt rahatsızlıkları olma özelliği gösteriyor. Yani, vücut cilt ve mukoza zarlarını yabancı doku olarak algılıyor ve bu dokulara karşı bir saldırı başlatıyor. Beş liken skleroz hastası kadından birinde, tiroid, vitiligo veya alopesi areata gibi başka bir otoimmün hastalık daha olduğu belirtiliyor.

Liken sklerozu her yaşta ortaya çıkabiliyor; ancak en sık ergenlik öncesi dönemdeki kızları ve menopoza girmiş kadınları etkiliyor. Bunda düşük seks hormonu seviyelerinin rol oynuyor olabileceği düşünülüyor.

Liken sklerozu için en etkili tedavi, klobetazol (Temovate) adı verilen güçlü bir kortikosteroid merhem olup, ilk başta günde birkaç kez küçük miktarlarda uygulanıyor; ardından semptomlar düzeldikçe daha az miktarda ve daha az sıklıkta uygulanıyor. Ayrıca E vitamini fitilleri, hyaluronik asit gibi cildi nemlendiren rutinlerin de yararlı olduğu belirtiliyor.

Kaynak: New York Times